Inleiding

Op 15 juli 1950 vertrokken mijn vader, Tonny van der Aa en zijn neef Joop Vloedbeld per fiets naar Rome.
Als kind had ik wel het een en ander meegekregen van deze bijzondere tocht. Het echte volledige verhaal heb ik echter nooit gehoord. Ik had er ook niet naar gevraagd en mijn vader liep er als nuchtere tukker ook niet mee te koop. Mijn vader is jong (65 jaar) overleden in 1992. De vele ongetwijfeld spannende verhalen bleven onverteld.

Toen in 2018 Lou van der Aa overleed heb ik op de crematie kort met Joop Vloedbeld gesproken. Mijn moeder, die net hersteld was van een hart-operatie, heeft toen uitgebreid met Joop gesproken. Helaas is mijn moeder niet zolang daarna, in juli 2019, overleden. Wederom sprak ik Joop Vloedbeld, echter nu met de afspraak om eens uitgebreid met elkaar te spreken.

Antal van der Aa

70 jaar

Precies 70 jaar na het vertrek uit Almelo op 15 juli 2020 ging mijn telefoon: Joop Vloedbeld. We maakten een afspraak om op 4 augustus 2020 bij elkaar te komen in de tuin van zijn huis in Westervoort.
Bij het op-/ leegruimen van het huis van mijn moeder heb ik een aantal zaken met betrekking tot de Rome-Reis teruggevonden. Brieven van Tonny aan het thuisfront en brieven van familie aan Tonny. Tevens een agenda/ dagboekje, een routebeschrijving en een stapeltje foto's. Achterop de foto's is met potlood, door de precieze Tonny, aangegeven waar de foto is genomen en heeft bijna elke foto een nummer. Voor een reconstructie natuurlijk een welkome hulp.

Bijzondere dag

Met deze zaken onder de arm vertrokken we op 4 augustus 2020 naar Westervoort. Marieke, mijn zus en haar man Henk, Anne-Marie, mijn partner, en ik. Het werd een zeer bijzondere dag..

We werden door Joop en zijn vrouw zeer hartelijk ontvangen en mijn achter-oom had zich goed voorbereid om zoveel mogelijk over de reis, mijn vader en zijn familie te vertellen. Joop is inmiddels in de negentig maar het lijkt als of zijn geboortedatum met 20 jaar is vervalst. Wat een energie en geheugen. We zijn de hele dag gebleven en hebben de hele reis en een groot gedeelte van de familie doorgenomen.

Joop Vloedbeld en zijn vrouw, Westervoort 4 augustus 2020

Na deze dag en het lezen van de brieven dacht ik hier moet ik meer mee doen. Zie hier het resultaat, een site met alle brieven, een volledige reconstructie van de reis in de vorm van een reisverslag van dag tot dag en een heleboel foto's.

Aanleiding

In 1950 vond het 25^e Katholieke heilige Jubeljaar plaats. Oorsprong van deze heilige jaren is terug te leiden naar de middeleeuwen. Tijdens een heilig jaar is het als gelovige eigenlijk de bedoeling om als pelgrim naar Rome te trekken. In de traditie van de Katholieke kerk zijn Jubeljaren onderandere een oproep aan pelgrims om naar Rome te komen en door de heilige deur van de Sint-Pietersbaseliek te gaan. Dat biedt de gelovigen vergeving van hun znden.
Het Jubeljaar 1950 stond vooral in het teken van de vrede omdat het 5 jaar na de 2^e Wereldoorlog was.

Zenderen

In de praktijk is een pelgrimstocht naar Rome natuurlijk niet voor iedereen weggelegd. Men had daarom bij de parogie waartoe Tonny en Joop behoorden bedacht om een pelgrimstocht vanuit Almelo naar Zenderen te lopen.
Joop en Tonny voelden hier weinig voor en grepen dit moment aan iets veel avonuurlijkers te ondernemen, een echte pelgrimstocht: Op de fiets naar Rome!

Toestemming

Het Jubeljaar was een mooi excuus om op een avontuurlijke manier een stuk van de wereld te zien. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog tijdens de wederopbouw was het voor velen onmogelijk om op vakantie te gaan, laat staan een reis door Europa.
Om aan een dergelijke reis te beginnen was in die tijd, ook al waren ze net 20, de toestemming van de ouders nodig. Hierin kwamen de onderlinge karakter-verschillen tussen Tonny en Joop goed pas pas. De serieuze en verstandige Tonny waren voor de ouders van Joop aanleiding om toestemming te geven. De ouders van Tonny vonden het fijn dat de avontuurlijke en sportieve Joop hun zoon op deze lange tocht ging vergezellen.

Tandem

De twee neven kenden elkaar goed omdat ze tijdens de eerste jaren van de oorlog samen dagelijks per tandem van hun woonplaats Almelo naar de HBS in Oldenzaal fietsten. Een traject van zo'n 25 kilometer.
Het Lyceum moest de laatste jaren van de oorlog sluiten en beiden gingen hun eigen weg. Joop moest in dienst, Tonny wist te voorkomen door les te gaan geven. Leraren konden vrijstelling krijgen.
Ook al hadden ze elkaar de laatste jaren niet veel gezien, toch voelde het zo vertrouwd om dit avontuur met z'n tweeën aan te gaan.

Voordereiding

Een avontuur zou het worden ze hadden geen geld en in die tijd bestonden mobiele telefoon, internet, lichtgewicht fietsen, speciale fietstassen, beschermende kleding etcetera nog niet.
Volgens het dagboek zijn de voorbereidingen voor deze reis op 28 april 1950 begonnen met inlichtingen inwinnen bij het Verkeershuis in Almelo. Op 1 mei werd een lidmaatschap van de A.N.W.B. aangevraagd. Tevens werden er een trekkerskaart en een gids bij de NJHC aangevraagd. De Nederlandse Jeugdherberg Centrale werd in 1929 opgericht om jongeren een eenvoudige en verantwoorde plek aan te bieden om te logeren en elkaar te ontmoeten. De NJHC is later overgegaan naar het huidige StayOkay.
Bij de NJHC werd ook een buitenlandse gids en informatie aangevraagd. In de loop van mei kwamen de aangevraagde gidsen en kaarten binnen.
Ook werd het Pelgrimscentrum in Vught aangeschreven. Het is niet helemaal duidelijk welke informatie dit heeft opgeleverd.
Op 16 juni 1950 werd de reispas aangevraagd en deze werd op 23 juni ontvangen.
Verder ontbrak het nog aan een paar andere elementaire onderdelen..

Uitrusting

Joop had bijvoorbeeld niet eens een fiets. Een essentieel onderdeel voor een fietstocht naar Rome. Tonny was al een tijdje aan het werk en had inmiddels een goede fiets kunnen kopen. Zo net na de oorlog was er een enorm te kort aan fietsen en fietsonderdelen.
Gelukkig had ome Karel tijdens de oorlog een fiets onder een hooiberg verstopt. Na later bleek was dit alleen een frame dat door een lokale fietsenmaker met allerlei onderdelen tot een fiets is gemaakt. De kosten, circa 65 gulden zijn ook door ome Karel betaald.
De volgende zaken met betrekking tot de fietsen werden meegenomen:

Fiets
Pompje
1 engelse sleutel
Plak materiaal
1 binnenband
1 schroevendraaier
1 combinatietang
Ventielslang
Reserve lampjes
Reserve kabel
Schaartje
Vijltje
Spiegeltje

Beiden hadden geen slaapzak en/ of tent. Hoewel een slaapzak wel op het lijstje van Tonny stond weten we van Joop dat ze deze niet bij zich hadden. Geprobeerd zou worden om telkens ergens een slaapplek te bemachtigen. Lukte dit niet dan was men aangewezen op overnachten in de openlucht. Per persoon werden er twee wollen dekens meegenomen die, met behulp van de padvinders-ervaring van Joop, met spelden aan elkaar konden worden gemaakt en zo tot een soort van slaapzak werden gevormd.

Kleding
2 stel ondergoed
2 khaki broeken kort
1 lange khaki broek
2 shirts
1 khaki hemd
4 paar kousen (sokken)
1 paar schoenen
1 paar gijmschoenen
1 riem
1 zwembroek
deken 2 stuks
Slaapzak
Dekenspelden
5 zakdoeken
1 pyama (2)
2 handdoeken
1 stropdas
1 petje
1 zonnnebril
1 stofbril (?)
1 jas cape

Voor algemene zaken werd het volgende lijstje gemaakt van dingen die mee werden genomen:

Algemeen
E.H.B.O
Naaigerei
Woordenboek (Frans)
Kaarten
Gidsen
Kompas
Vlaggen (NJHC)
Papieren
Schrijfpapier + envelop
Pennen, potlood, inkt
Zeep
Closetpapier
Cigaretten
Zakagenda
Touw
Veldfles
Kerkboek
Lucifers
Kroes (mok)
Bestek
Tandenborstel
Tandpasta
Creme

Zoals is te zien was de uitrustig erg sober.. Alleen wat kleding, handdoek en ondergoed werd samen met de dekens in een plunjezak en in twee standaard fietstassen achter op de fiets opgeborgen.
Ook voor voedsel waren ze op de lokale bevolking aangewezen of kochten ze bij de kruidenier en slager eenvoudige levensmiddelen. Kookgerei behoorde dus niet tot de uitrusting. Alleen voor de eerste dagen werd er wat voedsel meegenomen zoals is te lezen in het dagboek.

Voeding
Gecondenceerde melk¹
Knakworstjes e.d.
Smeerkaas
Metworst
?? Chickensoep
Gehakt

¹_{Gecondenseerde melk is koemelk waarbij, meestal onder toevoeging van suiker, een deel van het
water aan de melk is onttrokken. De suiker werkt als conserveermiddel, daarom is steriliseren niet nodig. Het
product is zeer lang houdbaar.}

Tonny was in de oorlogsjaren al met fotografie bezig. Een fototoestel met toebehoren kon op deze reis natuurlijk dan ook niet ontbreken.

Foto
Camera
Afstandsmeter
Filters
Draadontspanner
Statief
Zeempje
Belichtingstabel
Films
Spoeltjes
Notitieboekje

De belangrijkste voorwerpen waren aanwezig, de route kon gekozen worden..

Route

De broer van Joop had een aantal stafkaarten van de gealieerden weten te bemachtigen. Deze kaarten bleken een goed uitgangspunt voor het bepalen van de route. De kaarten werden aangevuld met kaarten die Tonny kort voor vertrek bestelde bij de ANWB, zo is te lezen in het dagboek.

uitgangspunt voor de route waren o.a. zo weinig mogelijk hoogte meters zodat er met de eenvoudige fietsen niet al te veel moest worden gekolommen en gedaald. Tevens werden de eerste en tweede slaapplekken bij de zussen van Joop in Arnhem en Geldrop in de route opgenomen.
Na Geldrop lagen geen slaapplekken meer vast er zou er van dag tot dag gekeken worden waar de nacht kon worden doorgebracht.

De brief per (lucht) post was het enige communicatiemiddel met het thuisfront dat voorhanden was. Om vanuit huis de twee avonturiers te bereiken werden vooraf een aantal plaatsen op de route afgesproken waar post naar toe gestuurd kon worden: Post Restante. Hierbij wordt het poststuk op het postkantoor bewaard en kan door de ontvanger na legitimatie worden opgehaald.
De onderstreepte plaatsen op de route zijn aangemerkt als Post Restante plaatsen. Klik hier voor alle brieven die zijn verzonden van en naar de fietsers.

Hieronder de route zoals die vooraf werd vastgesteld. Klik hier voor een verslag van dag tot dag met de daadwerkelijk afgelegde route.

Land		Plaats	Hoogte (m)	Afstand (km)	Cummulatief (km)
R O U T E - B E S C H R I J V I N G : H E E N R E I S.
	Nederland	Almelo	39	0,0
	″	Deventer	21	40,1	40,1
	″	Arnhem	44	40,8	80,9
	″	Nijmegen	55	23,4	104,3
	″	Veghel	23	39,5	143,8
	″	Eindhoven	23	24,3	168,1
	″	Geldrop	23	6,8	174,9
	″	Maastricht	88	75,6	250,5
	België	Verviers	207	42,7	293,2
	″	Spa	275	18,8	312,0
	″	Trois-Ponts	312	19,3	331,3
	″	Salmchateau	377	15,8	347,1
	Luxemburg	Ettelbruck	240	61,8	408,9
	″	Luxemburg	308	35,8	444,7
	″	Franse grens	261	0,0	444,7
	Frankrijk	Thionville	155	31,7	476,4
	″	Metz	173	33,6	510,0
	″	Nancy	212	63,9	573,9
	″	Epinal	340	73,5	647,4
	″	Luxeuil	306	51,8	699,2
	″	Vesoul	220	31,3	730,5
	″	Besancon	242	58,6	789,1
	″	Poligny	327	58,5	847,6
	″	Champagnole	538	21,6	869,2
	″	Col d.l. Faucille (Pas)	1323	58,8	928,0
	″	Zwitserse grens	426	0,0	928,0
	Zwitserland	Geneve	375	29,8	957,8
	″	Franse grens	400	0,0	957,8
	Frankrijk	Thonon les Bains	426	33,9	991,7
	″	Zwitserse grens	383	0,0	991,7
	Zwitserland	Martigny	476	71,5	1063,2
	″	Sion (Sitten)	494	28,4	1091,6
	″	Visp	654	48,4	1140,0
	″	Brig (stijging)	681	10,1	1150,1
	″	Simplon Pas	2009	0,0	1150,1
	″	Simplon Dorp	1485	28,5	1178,6
	″	Italiaanse grens	805	0,0	1178,6
	Italië	Domodossola	293	35,5	1214,1
	″	Stressa	212	42,5	1256,6
	″	Milaan	119	128,0	1384,6
	″	Piacenza	62	70,0	1454,6
	″	Fidenza	105	43,6	1498,2
	″	Passo della Cisa	1041	72,2	1570,4
	″	Pontremoli	260	19,5	1589,9
	″	Massa	6	55,7	1645,6
	″	Pisa	30	49,2	1694,8
	″	Livorno	6	25,0	1719,8
	″	Cecina	30	40,3	1760,1
	″	Grossetto	26	96,9	1857,0
	″	Civitavecchia	5	111,0	1968,0
	″	R O M A. Hoera !!!!!!	30	71,7	2039,7

De ontbrekende de hoogtes heb ik met behulp van Google Earth aangvuld. Tevens heb ik een kolom toegevoegd met de afstanden tussen de verschillende plaatsen en een kolom met de totale cummulatieve afstanden.
Verder kwam ik op de terugweg in de omgeving van de Bodensee een wat on-logische route tegen. Dit heb ik aangepast naar een route via Roschnach, Konstanz en Rottweil. Zo komt het ook overeen met de route die Joop ons liet zien.

Land		Plaats	Hoogte (m)	Afstand (km)	Cummulatief (km)
R O U T E - B E S C H R I J V I N G : T E R U G R E I S.
	Italië	Roma	30	0,0	2039,7
	″	Viterbo	327	80,5	2120,2
	″	Siena	322	170,0	2290,2
	″	Florence		72,5	2362,7
	″	Bologna	52	104,0	2466,7
	″	Parma	52	99,4	2566,1
	″	Piacenza	61	68,4	2634,5
	″	Milaan	122	71,6	2706,1
	″	Como	201	50,8	2756,9
	″	Menaggio	204	35,5	2792,4
	″	Chiavenna	322	54,6	2847,0
	″	Splugenpas (grens)	2118	30,2	2877,2
	Zwitserland	Splugen (dorp)	1450	9,0	2886,2
	″	Thusis	722	26,6	2912,8
	″	Chur	600	26,4	2939,2
	″	Sargans	485	28,0	2967,2
	″	Roschach	402	68,3	3035,5
	Duitsland	Konstanz (grens)	401	38,5	3074,0
	″	Rottweil	594	83,8	3157,8
	″	Stuttgart	258	99,4	3257,2
	″	Heidelberg	117	99,1	3356,3
	″	Mannheim	120	22,1	3378,4
	″	Mainz	104	79,3	3457,7
	″	Keulen (Köln)	35	185,0	3642,7
	″	Düsseldorf	34	39,9	3682,6
	″	Duisburg	20	25,7	3708,3
	″	Wesel (door de achterhoek)	13	31,5	3739,8
	Nederland	A L M E L O	11	94,8	3834,6
Ja hé hè eindelijk benne we weer in Almelo, Hoe ga ter met ?????

Joop Vloebeld bij het doornemen van de route, Westervoort 4 augustus 2020

Media

De neven konden destijds nog geen vlog bijhouden of filmpjes van de reis op YouTube plaatsen. De enige manier om de reis onder de aandacht te brengen bij een groter publiek was door stukjes in de krant geplaatst te krijgen.
Waar Tonny zoveel mogelijk contact onderhield met zijn familie in Nederland probeerde Joop zoveel mogelijk stukjes in de krant te krijgen.